این کارگاه به بررسی عمیق و انتقادی مفهوم جبریت زیستشناختی (Biological Determinism) در رابطه با تقسیم کار جنسیتی میپردازد. دکتر هاتف با بهرهگیری از دانش گسترده خود در فلسفه علوم زیستی، این ایده را که تفاوتهای جنسیتی در نقشهای اجتماعی و شغلی صرفاً ناشی از عوامل بیولوژیکی هستند، به چالش میکشند. این کارگاه به شرکتکنندگان کمک میکند تا ریشههای تاریخی و فلسفی این دیدگاه را درک کرده و با تحلیلهای معاصر علوم زیستی و اجتماعی، پیچیدگیهای تعامل طبیعت و تربیت را در شکلگیری نقشهای جنسیتی واکاوی کنند. هدف نهایی این است که با دیدگاهی جامعتر، به تحلیل و نقد مبانی تئوریک تقسیم کار جنسیتی پرداخته شود.
1. معرفی و مفهومسازی جبریت زیستشناختی: کارگاه با معرفی مفهوم جبریت زیستشناختی آغاز میشود. این ایده بر این فرض استوار است که رفتارها، نقشها و حتی سرنوشت اجتماعی افراد عمدتاً توسط ویژگیهای ژنتیکی و بیولوژیکی آنها تعیین میشود. در این بخش، دکتر هاتف به تاریخچه این ایده، از نظریههای اولیه زیستشناسی تا کاربردهای آن در علوم اجتماعی، میپردازند. با توجه به تخصص ایشان در فلسفه علم و بهویژه فلسفه علوم زیستی، بحث به عمق بیشتری کشیده میشود و نقاط قوت و ضعف معرفتشناختی این رویکرد تحلیل میگردد. ایشان با اشاره به مقالات پژوهشی خود در زمینه فلسفه علم و تکامل، نشان میدهند که چگونه نظریههای علمی میتوانند تحت تأثیر پیشفرضهای اجتماعی قرار گیرند و به نوبه خود، آنها را تقویت یا تضعیف کنند.
2. جبریت زیستشناختی و تقسیم کار جنسیتی: نگاهی تاریخی و انتقادی: در ادامه، تمرکز کارگاه بر روی چگونگی استفاده از جبریت زیستشناختی برای توجیه یا تبیین تقسیم کار جنسیتی قرار میگیرد. از گذشتههای دور، بسیاری از جوامع، نقشهای مشخصی را برای زنان و مردان بر اساس تفاوتهای فیزیکی و بیولوژیکی در نظر گرفتهاند. این بخش به بررسی این استدلالها میپردازد و نشان میدهد که چگونه این "توجیهات بیولوژیکی" گاه به ابزاری برای حفظ وضعیت موجود و نابرابریهای جنسیتی تبدیل شدهاند. با توجه به سابقه دکتر هاتف در ترجمه کتابهایی نظیر "چپ داروین" و علاقه ایشان به نسبت علم و سیاست، این بخش به تحلیل انتقادی ارتباط بین علم، ایدئولوژی و قدرت در شکلدهی به مفاهیم جنسیتی میپردازد.
3. تعامل پیچیده طبیعت و تربیت: فراتر از جبر زیستشناختی: یکی از مهمترین محورهای این کارگاه، گذر از دیدگاه صرفاً جبری به سمت درک پیچیدگیهای تعامل طبیعت (Nature) و تربیت (Nurture) است. دکتر هاتف با تکیه بر آخرین یافتههای علوم زیستی و علوم اجتماعی، توضیح میدهند که چگونه عوامل بیولوژیکی تنها بخشی از تصویر را تشکیل میدهند و نقش عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و روانشناختی در شکلگیری هویتهای جنسیتی و نقشهای اجتماعی بسیار پررنگ است. این بخش شامل بحثهایی درباره انعطافپذیری زیستشناختی، نقش اپیژنتیک و همچنین تأثیر ساختارهای اجتماعی بر بروز قابلیتهای زیستی خواهد بود. ایشان با توجه به پژوهشهای خود در حوزه "هستیشناسی اجتماعی" (Social Ontology)، به تحلیل چگونگی شکلگیری موجودیتهای اجتماعی نظیر تقسیم کار جنسیتی میپردازند.
4. پیامدها و راهکارهای نقد جبریت زیستشناختی: بخش پایانی کارگاه به پیامدهای اجتماعی و اخلاقی پذیرش یا رد جبریت زیستشناختی در حوزه تقسیم کار جنسیتی اختصاص دارد. اگر نقشهای جنسیتی تنها محصول زیستشناسی نباشند، چه مسئولیتهایی بر عهده جامعه و افراد برای بازنگری در این تقسیم کار و ایجاد فرصتهای برابر برای همه، فارغ از جنسیت، قرار میگیرد؟ این بخش به ارائه راهکارهای فلسفی و اجتماعی برای به چالش کشیدن کلیشههای جنسیتی و ساختن جامعهای عادلانهتر میپردازد. با توجه به پژوهشهای دکتر هاتف در اخلاق علم و سیاستگذاریهای مبتنی بر علم، شرکتکنندگان تشویق میشوند تا به نقد تفکر جبری پرداخته و راهکارهای عملی برای ترویج برابری جنسیتی را مورد بررسی قرار دهند. این کارگاه فرصتی بینظیر برای تعمق در یکی از پیچیدهترین و مهمترین مسائل اجتماعی معاصر از منظر فلسفه علم خواهد بود.